Cep saatleri

Cep saatleri ya da geçmişte kullanılan ismiyle köstekli saatler son yıllarda yeniden gözde olmaya başlamıştır. Özellikle koleksiyonerler ve saatseverler tarafından büyük beğeniyle kullanılmaktadır. Kol saatleri 20. yüzyılda cep saatlerini neredeyse tamamen ortadan kaldırmıştı. Saati bilekte taşımak çoğu insan için çok daha konforluydu. Cep saati ilk üretilmeye başlandığı zamanlarda ağırlıklı olarak erkekler tarafından kullanılmaktaydı. Saatin kaybolmasını önlemek için bir zincir bağlanıyordu. Saat bu zincirin sonunda bulunan bir yaylı halka ya da klips ile yeleğin düğme deliğine sabitlenmekteydi. Beyefendiler saatlerini yelek ceplerinde taşır . Saatinizi pantolon cebinde ya da ceketin göğüs cebinde de taşıyabilirsiniz. Kadınlar cep saatlerini genellikle bir kolyeye sabitleyerek boyunlarında taşırlar.

Tissot, Regent ya da Dugena gibi üreticiler cep saati imal etmeye devam etmektedirler. Bu saatler genellikle alt fiyat segmentine ait modellerdir. Bu saatler mekanik ya da quartz mekanizmalarla çalışmaktadır. Kullanılmış cep saati pazarı oldukça geniştir. Alman saat üreticisi A. Lange & Söhne tarafından üretilmiş vintage saatler en fazla beğeni toplayan cep saati örnekleridir. En lüks segmentte saat üretimi yapan Patek Philippe aynı zamanda karmaşık mekanizmalı cep saatleriyle de ünlüdür. "Graves Supercomplication" ve Calibre 89 modelleri on yıllar boyunca dünyanın en karmaşık cep saati modeli olma ünvanını taşımışlardır.

Piyasadaki çok sayıdaki cep saati modeli içinden kendinize uygun bir saati mutlaka bulabilirsiniz. Bu saatlerin fiyatları birkaç yüz Euro'dan başlayıp üretimi sınırlı sayıda yapılan karmaşık cep saati modelleri için birkaç milyon Euro'ya ulaşmaktadır. Çırak saati olarak adlandırılan cep saatleri oldukça özel bir yere sahiptir. Bu saatler bir saat ustasının yanında bu sanatı öğrenen çırak tarafından eğitimi sonunda yeterliliğini kanıtlamak üzere imal edilir. "Ustalık ürünü" olarak da adlandırılan bu saatlerin 19 ya da 20. yüzyılın ilk yarısına ait olan örnekleri koleksiyonerlerin gözdesidir. Her saatten sadece bir adet üretildiği için bulunmaları oldukça zordur ve fiyatları 30.000 Euro'yu aşmaktadır.

Kullanılmamış cep saati ya da diğer bilinen adıyla köstekli saat dünyasına Regent, Dugena ya da Tissot tarafından üretilen modellerle adım atabilirsiniz. Yelek cebinizde taşıyabileceğiniz ikinci el Tissot köstekli saat modellerinin fiyatı 500 Euro'dan daha düşüktür . Ancak altından imal edilmiş Tissot modellerinin fiyatı 2.500 Euro'ya kadar çıkabilir. İsviçreli saat üreticisi Omega tarafından satışa sunulan cep saatlerinin ikinci el örneklerini 200 Euro gibi çok uygun bir fiyata satın alabilirsiniz. Bu firmanın altın cep saatlerinin fiyatıysa 4.000 Euro düzeyindedir.

International Watch Company (IWC) tarafından üretilen cep saatlerini yaklaşık 800 Euro fiyatla satın alabilirsiniz. IWC'nin altından imal edilmiş cep saatlerinin fiyatı 25.000 Euro sınırına yakındır. Patek Philippe vintage cep saatlerinin fiyatı 3.500 Euro'dan başlamaktadır. Fiyatı 1 milyon Euro'ya yaklaşan modeller de bulunmaktadır. Amerikalı banker Henry Graves Jr. için üretilen "Graves Supercomplication" modeli Sotheby’s müzayede evinde 2014 yılında düzenlenen açık arttırmada 23,2 milyon İsviçre Frangı fiyatla alıcı bulmuştur. "Graves Supercomplication" böylece dünyanın en pahalı saati ünvanına sahip olmuştur. Dünyanın en karmaşık mekanizmalı saatlerinden biri olan Patek Philippe Calibre 89 biraz daha düşük bir fiyata sahiptir. Antiquorum tarafından 2009 yılında düzenlenen açık arttırmada 5 milyon Amerikan Dolarına satılmıştır.

Cep saatlerinin geçmişi 15. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Yaylı mekanizmanın bulunması saatlerin taşınabilir hale gelmesini sağlamıştır. Bu sayede tüm saat mekanizması daha küçük bir şekilde imal edilebilmiştir. Bu mekanizmanın geliştirilmesinden önce ayaklı saatlerde ağırlıklar enerji depolamak, sarkaç ise saatin çalışması için gereken itkiyi sağlamak için kullanılmaktaydı. Yaylı mekanizmayla çalıştığı tespit edilebilen ilk saat 1430'lu yıllara aittir. Bu saatin mekanizmasının hızı sarmalı sarkaç tarafından kontrol edilmektedir. III. Philipp'e (Burgund) ait olan bu saat Almanya'nın Nürnberg kentinde bulunan Germanisches Nationalmuseum'da (Cermen Ulusal Müzesi) sergilenmektedir.

Nürnbergli bir çilingir olan Peter Henlein yaylı mekanizmayı eşapman mekanizmasıyla beraber taşınır bir saat içinde kullanan ilk isimlerden biridir. Yaptığı tasarım saatin cepte taşınabilir hale gelmesini sağlamıştır. Saatin kasası daha çok yuvarlak bir kutuya benzemekteydi. Bu nedenle saate "kutu saat" adı da takılmıştır. Henlein'in imal ettiği bu saatlerden biri Nürnberg'teki Cermen Ulusal Müzesi'nde sergilenmektedir. Almanya'nın Frankonya bölgesinde bulunan Nürnberg kenti 15. yüzyılda bir saatçilik merkeziydi. Tarihçiler yapılan keşifler nedeniyle bu kendi "Ortaçağ'ın Silikon Vadisi" olarak tanımlamaktadır.

Muhtemelen çanta içinde taşınan "kutu saatler" zaman içinde boyuna asılan saatlere dönüştüler. Bu saatleri kullananlar onları kolyelerine takıyor ya da bir bezle boğazlarına sarıyorlardı. Taşınabilir saatin ilk örneklerinin mekanizmaları büyük sapmalarla çalıştığı için saat kadranında sadece akrebe yer veriliyordu. Bu durum 17. yüzyılın ortasında daha iyi eşapman sistemlerinin geliştirilmesiyle değişti. Bu tarihten itibaren taşınabilir saatlerin kadranlarında hem akrep hem de yelkovan yer almaya başladı.

Eski cep saatlerinin önemli bir kısmında üreticisinin ismi yer almaz. Bunun nedeni 19. yüzyıla kadar şirket isimlerinin ve logoların saate işlenmesinin yaygın bir uygulama olmamasıdır. Bir cep saatinin hangi üretici tarafından imal edildiği özel yapım parçalardan ya da süslemeler sayesinde anlaşılabilmektedir.

16. yüzyılda taşınabilir saatlerin kasaları genellikle kutu ya da küre şeklindeydi. Kasa şekilleri zaman içinde günümüzdeki ince tasarımına kavuşmuştur.

Savonnette ve Lépine ayrımı cep saatleri için günümüzde de önemini koruyan bir ayrımdır. Lépine saat kasası şekli ismini Fransız saat ustası Jean Antoine Lépine'den almaktadır. Bu kasa şeklinde tepe, tij ve saniye göstergesi aynı eksende yer alır. Lépine cep saatlerinde koruyucu kapak bulunmaz. Yapısı nedeniyle saat oldukça incedir. Bu nedenle frak giyerken kullanmaya oldukça uygundur. Savonnette kasa şekline sahip saatlerde kadranı ve saati koruyan kapak bulunur. Bir düğmeye basmak suretiyle kapak açılır. Fransızca bir kelime olan "Savonnette" sabun anlamına gelmektedir. Savonnette cep saatlerinde saniye göstergesi saat 6 pozisyonunda yer alır. Tepe saat kasasının yan tarafında saat 3 pozisyonunda yer alır. Kasanın bu yapısı saatin elle rahat kavranmasını sağlar. Bu sayede saati sağ elinizle tutup, başparmağınızla kapağını açarak saati okuyabilirsiniz.

Cep saatleri zamanı göstermekten daha fazlasını yapabilir. Karmaşık taşınabilir saatler İsviçreli saat üreticileri Patek Philippe, Breguet ve Vacheron Constantin tarafından imal edilmektedir.

"Graves Supercomplication" sahip olduğu 24 komplikasyonla on yıllar boyunca en fazla komplikasyona sahip olan saat ünvanını korudu. Saatte sonsuz takvim, farklı zaman dilimlerini ölçmeyi sağlayan rattrapante kronograf ve astronomik göstergeler yer almaktadır. Saat sahibine normal saatin yanı sıra yıldız zamanını ve New York üzerindeki yıldız haritasıyla bu kent için güneşin doğuş ve batış zamanlarını da göstermektedir.

"Graves Supercomplication" New Yorklu bir banker olan Bankier Henry Graves jr. için özel üretilmiştir. Graves tutkulu bir saat koleksiyoneriydi. Özellikle Patek Philippe modellerini toplamayı seviyordu. Aynı şekilde Amerikalı otomobil üreticisi James Ward Packard da ender bulunan Patek Philippe modellerini toplamayı seviyordu. Graves ve Packard, Patek Philippe'e çok sayıda özel üretim saat siparişi vermişlerdi. Bu siparişlerin her biri diğerinin verdiği saat siparişinden daha karmaşık mekanizmaya sahipti. En karmaşık mekanizmalı saate sahip olmak için giriştikleri bu yarışı Henry Graves jr. "Graves Supercomplication" modeliyle kazandı. Graves 1925 yılında siparişini verdiği saatin yapımı 7 yıl sürdü ve 1932 yılında tamamlandı. Saat yapımının tamamlanmasından 1 yıl sonra Graves'e teslim edildi. Graves'in rakibi Packard 1928 yılında ölünce, daha karmaşık bir saatin yapılması için sipariş verme imkânı ortadan kalkmış oldu. Yarışın sona ermesiyle beraber Patek'in 1930'lu yılların başında daha karmaşık mekanizmalı saatler üretip üretemeyeceği sorusu da cevapsız kaldı.

Patek Philippe'in Calibre 89 modeli 1989 yılında "Graves Supercomplication" modelinin sahip olduğu dünyanın en karmaşık saati olma ünvanını ele geçirdi. Calibre 89 sahip olduğu 33 komplikasyonla yeni bir rekora imza attı. Saatin işlevleri arasında rattrapante kronograf, sonsuz takvim, Ay evresi ve Ay yaşı göstergeleri ve ikinci saat dilimi özellikleri bulunmaktadır. Bu özelliklerin yanı sıra saatin arka yüzünde çok sayıda astronomik göstergeye yer verilmiştir. Cep saatinde ayrıca küçük ve büyük zil mekanizması, dakika tekrarlama ve alarm gibi akustik komplikasyonlar da bulunmaktadır. Patek Philippe, Calibre 89 modelinden sadece 4 adet üretmiştir.

2015 yılında İsviçreli saat üreticisi Vacheron Constantin yeni bir rekora imza attı. 57260 referans numarasına sahip cep saati 57 komplikasyona sahiptir. Vacheron Constantin bu cep saatini kimliğinin saklı kalmasını isteyen zengin bir müşterisi için üretmiştir. Bu saatin en göze çarpan özelliği mekanizmasındaki farklı takvim komplikasyonlarıdır . Yelek cebinde taşınmak üzere imal edilen saatte sonsuz takvim, sonsuz İbrani takvimi, astronomik takvim işlevi ve profesyonel iş takvimi mevcuttur. Profesyonel iş takvimi ISO 8601 normlarına uygundur.

Breguet'nin cep saati modeli Grande Complication Nr. 1160 selefi olan Nr. 160 modeli gibi eşi benzeri olmayan bir saattir. Fransız Kraliçesi Marie Antoinette'in bir hayranı 1783 yılında Nr. 160 olarak adlandırılan cep saatini yapılması için sipariş vermiştir. Breguet bu yıllarda Fransız sarayının resmi saat ustası olarak çalışmaktaydı. Marie Antoinette saat üretimine özel önem veren bir kraliçeydi. Üretilecek olan saat o zamana kadar elde edilen tüm saatçilik birikimini kendisinde toplayan bir model olmalıydı. Ayrıca materyal olarak altın mümkün olduğu kadar diğer metallerin yerini almalıydı. Saatte sonsuz takvim, dakika tekrarlama, rezerv güç göstergesi ve otomatik kurma sistemi komplikasyonları bulunuyordu. Saat ayrıca görünür güneş zamanı ile ortalama güneş zamanı arasındaki farkı da gösteriyordu. Ortalama güneş zamanı günlük hayatta kullandığımız zamandır. Breguet saatin yapımını sipariş aldığı tarihin üzerinden 44 sene geçtikte sonra 1827 yılında tamamladı. Marie Antoinette saatin yapımının tamamlanmasından 34 sene önce ölmüştür.

Nr. 160 adıyla bilinen saat 1983 yılına kadar Kudüs'teki bir müzede sergilenmekteydi. Ancak saat 24 yıl boyunca ortadan kayboldu ve 2007 yılında karanlık yollardan yeniden müzeye döndü. Swatch şirketler grubunun kurucusu Nicolas G. Hayek 2004 yılında Breguet'nin saat ustalarına Nr. 160 modelini yeniden yapmaları siparişini verdi. Orijinal saat kayıp olduğu için saat ustaları saati çizimlere ve dokümanlara göre yeniden imal etmek zorundaydılar.

Abraham-Louis Breguet saat üreticisinin kurucusu ve aynı zamanda dahi bir saat ustasıydı. Örneğin tourbillon Breguet tarafından geliştirilmiştir. Tourbillon yer çekiminden kaynaklanan sapmaları en aza indirir ve mekanizmanın hassas bir şekilde çalışmasını sağlar.