Askeri saatler

Askeri amaçlar için kullanılan saatler güvenilir ve işlevsel olmalıdır. Saatlerde sadece kullanılacakları görevlere uygun işlevler yer almalıdır. Saatin sahip olduğu işlevleri yerine getirememesi çok kötü sonuçların ortaya çıkmasına neden olabilir. Askeri saatlerde gereksiz işlevlere ve tasarım öğelerine yer verilmez. Altın kullanımı askeri teçhizat finansmanı için önemli bir yük oluşturacağı için saatlerde kasa materyali olarak paslanmaz çelik ve plastik kullanılır. Özellikle çok sayıda asker için üretilecek askeri saatlerin pahalı olmaması gerekmektedir.

Bir saatin hangi özellikleri taşıması gerektiğine dair kriterler belirlenmemiştir. Bu nedenle sivillerin kullanımı için üretilmiş bazı modeller de bu kategori altında satışa sunulabilmektedir. Genellikle askeri saatlerin sahip olduğu tüm özelliklere sahip olan bu modeller üretilmeye başlandığından beri sadece siviller için üretilmiş bu modellerin bazı askerlerce kullanılmış olması onları "gerçek" askeri saat modelleri yapmaz.

Varlığını kara, hava ya da deniz kuvvetleri için yapılan üretime borçlu olan modellerin sayısı gerçekte oldukça azdır. Askeri saatleri üreten üreticiler genellikle bir süre sonra bu saatleri sivil kullanımı da sunmaktadır. Birleşik Krallık Hava Kuvvetleri için üretilen pilot saati IWC Mark 11 görev saati bunun örneklerinden biridir. 1948 yılında üretilen saat Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı'nın belirlediği kriterlere göre tasarlanmıştır. Mark 11 pilot saati sadece IWC tarafından değil Jaeger-LeCoultre tarafından da üretilmiştir. Birleşik Krallık Hava Kuvvetleri bu modeli 1980'li yılların başına kadar kullanmış ve sonrasında envanterden çıkarılmıştır. IWC bu serinin üretimine Romen rakamlarını kullandığı isimlerle devam etmiş, ama orijinal tasarıma sadık kalmıştır. 2016 yılında satışa sunulan modelin ismi Mark XVIII'dir. Sade tasarıma ve rahat okunurluğa sahip bu saat artık askeri pilotlar ve uçak mürettebat tarafından kullanılmasa da IWC tarafından geniş kitleler için üretilmeye devam etmektedir.

Bazı efsanevi dalış saatleri için de aynı durum geçerlidir. Blancpain, Fifty Fathoms modelini Fransız su altı saldırı komando birliği Les Nageurs de combat için üretmiştir. Fifty Fathoms modeli en başından beri tek yöne dönen bezele sahiptir ve 1953 yılından beri Rolex Submariner ile dünyanın bu özelliğe sahip ilk dalış saati olma iddiasını sürdürmektedir. Blancpain günümüzde de 1953 yılında üretilen ilk modelin tasarımıyla aynı çizgilere sahip Fifty Fathoms saatler üretmeye devam etmektedir. Modelin altından üretilen, elmaslarla süslü ya da tourbillonlu örnekleri de üretilmektedir. Bu modellerin sualtı komandoları için üretilen modelle tek benzerliği isimleridir.

Panerai Radiomir modelinin de benzer bir hikayesi vardır. İtalyan donanması güvenilir ve rahat okunabilen bir saat arayışı içindeyken 1938 yılında Panerai firmasına başvurmuştur. Böylece ortaya adını saatte kullanılan radyoaktif fosforlu radiomir maddesinden alan model ortaya çıkmıştır. Marina Militare Radiomir modelini sualtı saldırı komando birliği Gamma için görev saati olarak kullanmaya başladı. Saat üretildiği ilk yıllarda bir devlet sırrı olarak kalmıştır. Panarai tehlikeli parlayan maddeyi tehlike yaratmayan maddelerle değiştirdikten sonra dalış saati 1950 yılından itibaren Luminor adıyla satışa sunuldu. Radiomir modeli günümüzde de üretilmektedir, ancak ibreler ve markörlerde kullanılan parlayan madde radyoaktif bazlı değildir.

1950'li yıllarda üretilen ünlü iki dalış saati de askeri saat olarak kullanılmıştır: Rolex Submariner ve Omega Seamaster 300. Ancak Submariner ve Seamaster bir ordu tarafından verilen sipariş üzerine üretilmemiştir. İngiliz Savunma Bakanlığı Submariner modelini donanmada kullanılmak üzere dalış saati olarak seçtiğinde saat 4 yıldan beri üretilmekteydi. Ancak Rolex'in sivil modeli değil, değiştirilmiş özelliklere sahip modeli donanmada kullanıldı. Kordonun metal tutturma çubuğu Mil-Sub modelinin saat kasasının sabit bir parçasıdır. Şeritli kumaştan üretilen saat kayışı (NATO kayışı) saatin kaybolup gitmesini önler. Büyütülmüş bezel gümüşten imal edilmiştir. Görece yumuşak bir metal olan gümüş darbe aldığında kırılmaz veya çizilmez. Mil-Sub modelinde parlayan madde olarak trityum kullanılmıştır. Bu modellerde kadranda derinlik bilgisi yazısının üstünde yuvarlak içine alınmış bir T harfi bulunmaktadır. Rolex, Submariner'in askeri versiyonlarını 1970'li yılların sonuna kadar üretmeye devam etmiştir.

Omega Seamaster modeli de Birleşik Krallık Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılmıştır. Model ismine rağmen önce hava kuvvetleri tarafından kullanılmıştır. İlk kez 1948 yılında tanıtılan model henüz dalış saati özelliklerine sahip değildi. 1957 yılında üretilen 300 modeliyle saat dalışı özelliklerine kavuştu. Omega Seamaster 300 kısa süre sonra İngiliz Deniz Kuvvetleri bünyesindeki Special Boat Service deniz komandosu biriminin görev saati oldu. Günümüzde üretilen Seamaster 300 saatlerinin görünümü 1957 yılında üretilen modelleri hatırlatmaktadır.

Rus yapımı Vostok Amphibia modeli uzun yıllardan beri Avrupa'da ve Amerika'da kült statüsüne sahiptir. Satışa sunulduğu 1960'lı yılların sonundan beri neredeyse hiç değişikliğe uğramadan üretilen uygun fiyatlı mekanik dalış saati Rusya'da üretilen en popüler modellerden biridir. Michail Novikov ve Vera Belov Sovyetler Birliği Savunma Bakanlığı'nın kriterlerine uygun bir saat üretebilmek için devrim niteliğinde bir izolasyon konsepti geliştirmişlerdir. Pleksiglasın kenarları artan su basıncıyla beraber saatin ön kısmını kapatan izolasyon contasına daha fazla baskı yapar. Böylece artan su basıncı saatin su geçirmezliğini daha da arttırmış olur. Kasanın arka kısmında kasa kapağı büyük tutulmuş kauçuk halkanın üzerine yerleştirilmiştir. Arka kapağın üstüne yerleştirilen paslanmaz çelik halka kasa bloğuna vidalanmıştır. Bu halka izolasyon contasını ve arka kapağı kasaya zıt yönde iter. Diğer tanınmış dalış saatlerinin aksine arka kapak vidalanmamıştır. Amphibia modelinde kauçuk izolasyon contası yatay yerleştirilmiştir ve diğer modellerde kullanılan vidalanmış arka kapağın çıkarılması ya da sabitlenmesi sırasında olduğu gibi çekilerek uzamaz ya da büzülmez. İzolasyon contasının değiştirilme ihtiyacı sadece istisnai durumlarda ortaya çıkar. Diğer dalış saatlerinde bu parça aşındığı için belli aralıklarla değiştirilmek zorundadır.

Breitling, askeri bir saat modeli olduğu adından da rahatlıkla anlaşılan Chronospace Military modelini üretmektedir. Quartz mekanizmayla çalışan modelin analog ve dijital göstergesi bulunmaktadır. Chronospace Military modelinin alarm, geri sayım sayacı ve ikinci saat dilimi özellikleri bulunmaktadır. Saat su altında 5 bar basınca dayanıklıdır. 50 metrelik su derinliğine denk gelen bu değer fiyatı yaklaşık 4.000 Euro olan askeri bir saat modeli için etkileyici bir değer olarak kabul edilemez.

Uygun fiyatlı çok sayıda saat modeli Swiss Military adıyla satışa sunulmaktadır. Bu modeller üç farklı üretici tarafından imal edilmektedir: Swiss Military Bubendorf, Swiss Military Hanowa (Möhlin) ve Swiss Military by Chrono (Solothurn). Swiss Military markasıyla üretilen saatlerin düşük fiyatlara satılmasında quartz mekanizma kullanımı önemli bir rol oynamaktadır.

Günümüz ordularında uygun fiyatlı ve güvenilir quartz mekanizmalarla çalışan askeri saatlerin kullanımı öne çıkmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri Donanması özel kuvvetleri US Navy SEALs Luminox modellerini kullanmaktadır. Ayrıca Traser ve Casio tarafından üretilen modeller de askerler tarafından tercih edilmektedir. Submariner ya da Fifty Fathoms modelleri günümüzde askeri saat olarak değil lüks saat modeli olarak kabul görmektedir.

Zor koşullar altında bile sorunsuz çalışabilen sportif tasarımlı bir saat mi arıyorsunuz? Askeri saatler hem sağlam hem de işlevseldir. Saatlerin sahip olduğu bir diğer ayırt edici kriter iyi okunurluğa sahip olmalıdır. Askeri görevlerde kullanılmış bazı saatler uzun zaman önce kült statüsüne ulaşmıştır.

Submariner en ünlü saat modellerinden biridir. Sayısı oldukça az olan ilk askeri Submariner modelleri A/6538 referans numarasına sahiptir. Takip etmeniz gereken diğer referans numaraları 5513, 5517 ve çift referans numarası 5513/5517'dir. 5513 referans numarasına sahip saatlerin önemli bir kısmı sivil Submariner modelidir. Ayırt edici özelliği kılıç şeklindeki ibreleri olan 5517 referans numaralı model oldukça sevilen modellerden biridir. Mil-Sub modellerinin fiyatı, saatin durumu ve rahat bulunup bulunamadığına bağlıdır. 1950'li yıllarda üretilen 6538 sivil Rolex modelleri yaklaşık 40.000 Euro fiyatla alıcı bulmaktadır. Modelin askeri versiyonun fiyatı daha da yüksektir. Yaklaşık 20 yıllık bir sürede sadece 1.200-1.300 adet Mil-Sub üretilmiştir. Bu nedenle saatler 100.000 Euro'yu aşan fiyatlarla satılabilmektedir. 5517 referans numarasına sahip bazı saatler açık arttırmalarda 150.000 Euro fiyatla alıcı bulmuştur. Satıcılar az bulunan modeller için genellikle ancak kendileriyle bağlantıya geçildikten sonra potansiyel alıcılara fiyat bildirmektedir.

Alıcıların tarihi ya da yeni askeri saat modelleri arasında bir tercih yapması gerekmektedir. Saat fiyatları aynı olabilir. Alman üretici Hanhart tarafından imal edilmiş ve 2. Dünya Savaşı'nda kullanılmış tek düğmeli pilot kronograf modelinin fiyatı 8.000-9.000 Euro arasında değişmektedir. Otomatik mekanizmalı ve geleneksel tasarıma sahip Blancpain Fifty Fathoms dalış saatinin yeni örneklerinin fiyatı da bu düzeydedir. Fifty Fathoms'ın gül rengi altın kasalı modellerinin fiyatı yaklaşık 23.000 Euro'dur.

Bu fiyat düzeyleri askeri saatler için normal değildir. Günümüzde üretilen askeri saat modelleri fiyat/performans oranı açısından gündelik hayatta kullanılan saatlere iyi birer rakiptirler. Yeni askeri saat modelleri genellikle 1.000 Euro'dan düşük fiyatlarla satışa sunulmaktadır. Bu durum özellikle quartz mekanizmalı modeller için geçerlidir. Mekanik mekanizmayla çalışan Vostok Amphibia modelinin fiyatı 100 Euro'dan daha düşüktür ve model manüfaktür otomatik mekanizma 2416 B ile çalışmaktadır.